چکیده

این جستار با هدفِ بررسی و شناسایی شاخص­های کاربردی توسعه اجتماعی، به مطالعه و کنکاش در رابطه با مفهوم توسعه اجتماعی در سطوح بین المللی و ملی پرداخته است. روش این مطالعه با توجه به اهداف و سوالات تحقیق، توصیفی و کیفی می­باشد که در دو مرحله کتابخانه­ای و همچنین تکنیک دلفی صورت گرفته است. حجم نمونه مطالعه(روش دلفی) از 30 نفر از صاحبنظران آکادمیک و متولیان اجرایی حوزه توسعه اجتماعی که به شکل غیر تصادفی انتخاب شده­اند، تشکیل شده است. در نهایت بر اساس محاسبه شاخص­های اجماع، اهمیت و اولویت در فرایند تکنیک دلفی، مفهوم توسعه اجتماعی با عنوانِ کیفیت سیستم اجتماعی از طریق نهادینه کردن اخلاق توسعه علی الخصوص "اخلاق توسعه اجتماعی" برای حصول به "همبستگی (وفاق) اجتماعی" و "عدالت اجتماعی" در جهت  بالا بردن "سطح کیفیت زندگی" و افزایش ضریب "امنیت اجتماعی" تعریف و تعبیر گشت. نهایتا، توسعه اجتماعی بر اساس منطقِ علمیِ شاخص سازی، به ابعاد پنجگانه و همچنین خرده ابعاد مرتبط با آن تقسیم بندی شد.

یکی از مشکلات شهر یزد در حوزه‌ی زیست‌محیطی که عمدتاً ناشی از توسعه‌ی صنعتی، وضعیت جغرافیایی، شرایط سخت اقلیمی، کم‌آبی، ریزگردها و غیره در حوزه‌ی محیط زیست است که اگر کنترل نشود، ممکن است به بحران زیست-محیطی تبدیل شود. در این تحقیق به بررسی عوامل فرهنگی مرتبط یعنی سرمایه‌ی فرهنگی، دین‌داری، سبک زندگی و بهره‌مندی از وسایل ارتباط جمعی با رفتارهای زیست‌محیطی شهروندان شهر یزد پرداخته شده است. پژوهش از نوع پیمایش و جامعه‌ی آماری این تحقیق شهروندان شهر یزد بوده است. تعداد نمونه 384 نفر بوده که با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده و پاسخ‌گویان به ‌صورت تصادفی خوشه‌ای انتخاب شده‌اند. تکینک گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه‌ی محقق‌ساخته است که از اعتبار و پایایی مطلوب برخوردار بوده است. براساس یافته‌های این پژوهش میان متغیّرهای سرمایه‌ی فرهنگی، سبک زندگی و رفتارهای زیست‌محیطی رابطه‌ی معنادار وجود دارد. هم‌چنین میان زنان و مردان در رفتارهای زیست‌محیطی تفاوت معناداری وجود دارد. اما میان متغیّرهای سن، وضع تأهّل، بهره‌مندی از وسایل ارتباط‌جمعی، دین‌داری، تحصیلات و رفتارهای زیست‌محیطی رابطه‌ی معناداری وجود ندارد. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می‌دهد که در معادله‌ی رگرسیون 29 درصد از واریانس متغیّر وابسته توسط متغیّرهای مستقل تبیین می‌شود

کودکان کار خیابانی یکی از پدیده‌های نوظهور و از دغدغه‌های جامعه‌ی امروزی است. به دلیل اهمیت کودکان به عنوان قشر آسیب‌پذیر جامعه و ناتوانی دولت‌ها در حل مشکلات فزاینده‌ی آن‌ها، در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از سازمان‌های مردم‌نهاد با هدف حمایت از آنان به‌وجود آمدند. این مقاله در چارچوب رویکرد توانمندسازی و با بهره‏گیری از روش پژوهش میدانی به مطالعه‌ی نقش این سازمان‌ها در توان‌مندسازی کودکان کار خیابانی در منطقه‌ی 12 شهر تهران می‏پردازد. با توجه به محوریت فعالیت‌های این سازمان‌ها و تأکید رویکرد توان‌مندسازی به ابعاد حمایت‌های آموزشی- تحصیلی، ارتقای مهارت‌های زندگی و ارتقای سلامت کودکان، این فعالیت‌ها ارزیابی شده و در مجموع به‌عنوان توان‌مندی تعریف شده است. یافته‌ها نشان داد که اکثر پاسخ گویان اقدامات این سازمان‌ها را مهم تلقی کردند. همین‌طور اکثر اظهار داشتند که این اقدامات در توان‌مندی کودکان مؤثر بوده است، که در غیاب آن‌ها وضعیت کودکان به‌مراتب بدتر می‌شده است. به‌علاوه تحلیل رگرسیون چند متغیّره نشان داد که متغیّرهای مستقل در کل رابطه‌ی معناداری با متغیّر توانمندسازی دارند. با توجه به تحلیل داده‌ها، مقاله نتیجه می‌گیرد که حضور مؤثر و کارآمد سازمان‌های مردم‏نهاد برای تغییر وضعیت کودکان در وضعیت دشوار بخشی از ضرورت‌هاست. با این حال، تأکید می‌کنند نحوه‌ی صحیح و مناسب خدمات‏رسانی به گروه‏های هدف و داشتن نگاهی سیستمی و جامع به موضوع مهم است. به‌همین منظور پیشنهاد می‌کند در تدوین و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ها باید خانواده نه صرفاً کودک در وضعیت دشوار محور قرار گیرد.

مقدمه: جوانان به عنوان مهم‌ترین سرمایه‌ی انسانی نقشی اساسی در توسعه‌ی هر جامعه ایفا می‌کنند و سرمایه‌ی اجتماعی به عنوان مهم‌تریٱن مقوله در افزایش عملکرد جوانان و تعالی نقش آنان در بهسازی جامعه به شمار می‌رود. کاهش میزان سرمایه‌ی اجتماعی جوانان منجر به کم رنگ شدن نقش آنان در توسعه‌ی جامعه خواهد شد. بر این اساس اطلاع از میزان سرمایه‌ی اجتماعی جوانان می‌تواند برنامه‌ریزان اجتماعی را در رفع کاستی‌ها یاری رساند. مقاله‌ی حاضر برای پاسخ‌دادن به این سؤال محوری تنظیم شده است: میزان انواع سه‌گانه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی جوانان استان ایلام در چه حدّی است؟ مبنای نظری مقاله، تئوری‌هایی است که سرمایه‌ی اجتماعی را در سه بُعد درون گروهی، برون‌گروهی و ارتباطی تبیین کرده‌اند. روش: روش تحقیق از نوع توصیفی کاربردی است و اطلاعات آماری با نمونه‌گیری از جامعه‌ی آماری جوانان استان و با بهره‌گیری از نمونه‌گیری مطبق متناسب با حجم جمع آوری شده است. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد میانگین سرمایه‌ی اجتماعی جوانان استان ایلام در حدّ متوسط است. میانگین سرمایه‌ی اجتماعی دو جنس نیز تفاوت چندانی با یک‌دیگر ندارد. بیش‌ترین سطح سرمایه‌ی اجتماعی جوانان مربوط به مشارکت سیاسی، وساطت اجتماعی و کم‌ترین آن مربوط به میزان بهره‌گیری از رسانه‌های ارتباط جمعی، مشارکت انجمنی و مداخله مدنی است. رتبه‌بندی انواع سه‌گانه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی به ترتیب میانگین نمرات کسب شده شامل: سرمایه‌ی ارتباطی، درون‌گروهی و برون‌گروهی است. میانگین هر کدام از انواع سرمایه‌ی اجتماعی نزد پاسخ‌گویان در حدّ متوسط است. بحث: میان میزان سرمایه‌ی اجتماعی پاسخ‌گویان زن و مرد تفاوت معنی‌داری مشاهده شده است هر چند که سطح معنی‌داری بیان کننده‌ی وجود تفاوت میان میزان سرمایه‌ی اجتماعی مردان (88/2) و زنان (80/2) و اختلاف میانگین به میزان 85/0 به نفع مردان است. سایر فرضیات تحقیق که داعیه‌دار وجود رابطه میان: محل سکونت (شهر- روستا)، وضعیت تأهّل، سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، در قید حیات بودن والدین، محل سکونت قبلی و سابقه‌ی سکونت در محله و سرمایه‌ی اجتماعی‌اند، مورد تأیید قرار نگرفتند.

هدف مقاله‌ی حاضر، بررسی جامعه‌شناختی رضایت از زندگی شهروندان 18 سال و بالاتر شهر اهواز است که برای تبیین مسأله و تعیین چارچوب نظری از دیدگاه‌های جامعه‌شناسی مرتبط استفاده و فرضیات از آن استخراج شد. این تحقیق به‌صورت پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش‌نامه است. جمعیت آماری در این تحقیق، تمام شهروندان بالای 18 سال شهرستان اهواز است که حجم نمونه براساس فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد. از لحاظ زمانی این پژوهش در سال 1392-1393 اجرا شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تمامی متغیّرهای مستقل با متغیّر وابسته رابطه‌ی معناداری دارند. نتایج حاصل از رگرسیون نشان می‌دهد که تنها دو متغیّر پایگاه اجتماعی- اقتصادی و احساس آنومی معنادار بوده‌اند که در مجموع 30 درصد از تغییرات مربوط به رضایت از زندگی را این دو متغیّر تبیین می‌کنند.

هدف مقاله‌ی‌ حاضر بررسی عوامل مؤثر بر سلامت اجتماعی معلمان مدارس شهرستان بوکان در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان است. براساس الگوی نظری کییز، سلامت اجتماعی 234 نفر از معلمان سه مقطع تحصیلی سطح ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان شهربوکان سنجیده‌شده‌است. نتایج نشان می‌دهد که میانگین سلامت اجتماعی در میان نمونه بررسی شده برابر با 17/62 درصد بوده است. نتایج هم‌چنین نشان می‌دهد، مردان معلم بسیار بیش‌تر از زنان از سلامت اجتماعی در ابعاد مختلف آن برخوردارند. نتیجه‌ی آزمون مقایسه‌ی میانگین‌های مستقل نشان می‌دهد که میانگین سلامت اجتماعی و ابعاد آن در میان کسانی که دارای منزل شخصی بوده‌اند بسیار بالاتر از میانگین سلامت اجتماعی افراد مستأجر بوده است. هم‌چنین با ارتقای سطح طبقاتی از میزان سلامت اجتماعی و ابعاد آن به‌شدّت کاسته شده است. نتایج نشان می‌دهد که با افزایش سطح سرمایه‌ی فرهنگی میزان سلامت اجتماعی نیز در همه‌ی ابعاد، افزایش پیدا می‌کند. نتایج تحقیق حاکی از آن است با افزایش میزان دین‌داری افراد، میزان سلامت اجتماعی آن‌ها نیز افرایش پیدا می‌کند.

ارزش‌ها نیرومندترین عنصر تعیین کننده در نظام اجتماعی و فرهنگی جوامع به شمار می‌روند و شیوه‌ی جهت‌گیری، کنش و تعامل افراد را تعیین و هدایت می‌کنند. ازاین‌رو این مقاله در صدد است ضمن شناسایی جهت‌گیری ارزشی افراد، رابطه‌ی آن را با تغییرات اقتصادی و اجتماعی، مورد بررسی قراردهد. داده‌های این تحقیق با انجام 31 مصاحبه کیفی از میان شهروندان در شهر بندرعباس، گردآوری شده است. نتایج نشان داد که 6/51 درصد از مصاحبه شوندگان دارای جهت‌گیری ارزشی مادی، 9/41 درصد دارای گرایش‌های ارزشی التقاطی و 5/6 درصد نیز دارای گرایش‌های ارزشی فرامادی‌گرایانه بودند. هم‌چنین افراد جوان‌تر ، و افراد دارای تحصیلات بالاتر، بیش‌تر به سمت ارزش‌های فرامادی گرایش دارند. در خصوص وضعیت توسعه‌ی اقتصادی شهر بندرعباس، همه‌ی مصاحبه شوندگان به جز یک نفر -که توسعه‌ی اقتصادی در شهر بندرعباس را بر مبنای شرایط سیاسی می دانست- اعتقاد داشتند که از نظر اقتصادی و توسعه‌ی فضایی وضعیت شهر در طی چهار دهه‌ی گذشته بهتر شده است. اما در خصوص وضعیت اجتماعی و فرهنگی نظرهای متفاوتی وجود داشت. هم‌چنین نتایج نشان می‌دهد که میزان اعتماد اجتماعی، تعاملات اجتماعی و عام‌گرایی مصاحبه شوندگان در سطح نسبتاً پایینی قرار دارد.

موضوع مقاله‌‌ی حاضر بررسی رابطه میان استفاده از وسایل ارتباط جمعی داخلی و خارجی و مشارکت سیاسی غیرانتخاباتی است. روش پژوهش در این تحقیق پیمایشی و برای جمع آوری داده‌های مورد نیاز از ابزار پرسش‌نامه استفاده شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل تمامی افراد 18 سال به بالای شهر همدان است که در زمان تحقیق (خردادماه، 1390) در این شهر سکونت داشته‌اند. حجم نمونه 400 نفر و شیوه‌ی نمونه‌گیری هم خوشه‌ای چند مرحله‌ای است. نتایج این پژوهش در خصوص میانگین مشارکت سیاسی غیر انتخاباتی نشان می‌دهد که این نوع از مشارکت با میانگین (60/0 از 4) در سطح پایینی قرار دارد. هم‌چنین بررسی میانگین‌ها در خصوص مشارکت سیاسی غیر انتخاباتی نشان می‌دهد که بیش‌ترین میانگین با (9/1 از 4) به گویه‌ی هواداری از یک شخص‌، و یا یک جریان سیاسی اختصاص دارد که اندکی پایین‌تر از سطح متوسط قرار داشته و از وضعیت نسبتاً مطلوبی برخورداراست. رگرسیون خطی چند متغیّره، متغیّرهای مستقل با متغیّر مشارکت سیاسی غیرانتخاباتی در این پژوهش نشان می‌دهد که بیش‌ترین میزان تأثیر گذاری بر متغیّر وابسته‌ی مشارکت سیاسی غیرانتخاباتی از سوی متغیّر (استفاده از تحلیل رسانه‌های داخلی) است و این متغیّر توانسته 4/18 درصد از فضای مفهومی متغیّر وابسته را تبیین کند.

نفوذ رسانه‌های جمعی و از جمله اینترنت در جوامع بشری، آن‌ها را به جوامع اطلاعاتی تبدیل کرده است. امروزه استفاده از اینترنت بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی نسل حاضر را تشکیل می‌دهد. اقبال رو به گسترش نوجوانان و جوانان به استفاده از این پدیده در عرصه‌های مختلف (علمی، سر‌گرمی، تجاری، اطلاعاتی و روابط میان فردی، ...) موجب شده است که تأثیر آن بر جنبه‌های گوناگون زندگی آنان مورد توجه قرار گیرد. نظام آموزشی نیز با استفاده از این فناوری توانسته است گام‌های مؤثری در جهت پیشبرد اهداف آموزشی بردارد. با این‌حال همیشه نگرشی محطاطانه به استفاده از اینترنت در نوجوانان وجود داشته‌است. بر این اساس پژوهش حاضر با عنوان بررسی تأثیر اینترنت بر تحقّق اهداف آموزش و پرورش (مطالعه‌ی موردی: دانش آموزان دختر مقطع متوسطه‌ی شهرستان گرگان) انجام شده است. به این منظور از میان دبیرستان‌های دخترانه‌ی شهر گرگان به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی 362 نفر از دانش‌آموزان انتخاب شدند و پرسش‌نامه‌ی محقق‌ساخته برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش اجرا شد. یافته‌های تحقیق با آزمون T test و آزمون هم‌بستگی پیرسون با استفاده از نرم‌افزار Spss18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق رابطه یا هم‌تغیّری معناداری را میان استفاده از اینترنت و تحقّق اهداف اجتماعی آموزش و پرورش (سه مؤلفه‌ی تقویت روابط-خانوادگی، مشارکت اجتماعی، تقدّم مصالح جمعی بر مصالح فردی) آشکار نکرد.

در این مقاله سعی شده تا جایگاه زنان در برنامه چهارم توسعه بررسی و در مقایسه با سایر برنامه های پیشین مورد واکاوی قرار گیرد. در مرحله بعد، شاخص های توسعه در مدت زمان اجرای برنامه چهارم به کمک داده های ملی و بین المللی مورد مطالعه جنسیتی قرار گرفته تا چگونگی تحقق این برنامه در عمل مشخص شود. این پژوهش با استفاده از روش اسنادی، کتابخانه ای و روش تحلیل داده های مرتبط انجام شده است. اطلاعات در خصوص شاخص های توسعه عمدتا برگرفته از داده های انتشار یافته قابل دسترس مرکز آمار ایران، سازمان بهداشت جهانی، گزارش شکاف جنسیتی مجمع جهانی اقتصاد و نیز بانک جهانی است. مطالعه جنسیتی مفاد برنامه نشان می دهد درحالیکه نقطه تمایز برنامه چهارم توسعه نسبت به برنامه های پیشین، مبتنی بر ایجاد زمینه برای افزایش مشارکت اقتصادی، اجتماعی زنان است، واقعیت امر به گونه دیگری است. به عبارت دیگر اگر چه شاخص های بهداشت و سلامت و نیز آموزش، خصوصا آموزش عالی حکایت از بهبود وضعیت زنان دارد، شاخص های اقتصادی و نیز سیاسی نسبت به برنامه سوم توسعه و نیز انتظارات مندرج در برنامه چهارم، رشد مطلوبی نداشته است. این مهم، در کنار درک برخی استلزامات سیاستگزاری، ضرورت اتخاذ رویکردی استراتژیک در برنامه های کلان معطوف به زنان را برجسته می سازد.

قلدری در مدارس موضوعی روان شناختی- اجتماعی است که از دهه ی 1980 توجه محققین و محافل علمی را برانگیخته است . این پژوهش به هدف بررسی تبیین پذیری این آسیب توسط نظریات خودکنترلی (نظریه‌ی عمومی جرم)، هم نشینی افتراقی و فشار عمومی نگاشته شده است. روش تحقیق پژوهش حاضر، پیمایشی و مقطعی می‌باشد. جمع آوری اطلاعات از طریق پرسش نامه صورت گرفت. جامعه آماری این تحقیق، همه دانش-آموزان دبیرستانی پایه‌ ی اول تا سوم در منطقه‌ی شهری ساری هستند. در مجموع تعداد 410 نفر افراد مورد مطالعه با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب با حجم انتخاب گردیدند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که 6/7 درصد از پاسخ‌گویان اصلاً قلدری ندارند. همچنین قلدری 4/65 درصد از افراد در حد کم، 2/22 درصد در حد متوسط و 9/4 درصد از افراد در حد زیاد می‌باشد. علاوه بر این قلدری دانش‌آموزان پسر، به طرز معناداری بیشتر از دانش‌آموزان دختر می‌باشد. نتایج مدل رگرسیونی نشان می‌دهد که خودکنترلی پایین ، پیوند افتراقی و فشار عمومی به ترتیب قوی‌ترین پیش‌بینی کننده‌های قلدری می‌باشند.

هدف این پژوهش، مطالعه جامعه شناختی رابطه کارگران، کارفرمایان و دولت در تنظیم روابط کار صنعتی است. گفتگوی اجتماعی سه جانبه در روابط کار صنعتی ایران تحقق نیافته و همواره این رابطه درگیر تنش‌های مختلفی بوده است. بررسی این رابطه تنش آمیز (اجتماعی – فرهنگی) در بنگاه های اقتصادی زمینه مطالعات میان رشته ای را فراهم می کند. نظریه های جامعه شناسی به تبیین علل بروز این تنش‌ها از ظهور انقلاب صنعتی تا رشد صنایع در قرن بیستم پرداخته‌اند..مثلا مارکس به تبیین این رابطه از نظر تحلیل طبقاتی پرداخت؛ نظریه پدر سالاری، روابط سازمانی، نظریه حدوث و گفتمان فوکو نیز این رابطه را از زوایای دیگری بررسی نموده‌اند، که راهنما و لنز نظری محقق در توصیف و درک تاریخ معاصر روابط کارگری و کارفرمایی ایران بوده‌اند. این تحقیق به دنبال پاسخ گویی به این سؤال اصلی است که وضعیت گفتگوی اجتماعی در روابط کار صنعتی کنونی ما چگونه است؟ یافته های این تحقیق بر اساس روش تحقیق کیفی چندگانه و از طریق مصاحبه عمیق فردی، گروهی متمرکز جمع آوری شده است. که بیان گر این امرند که در حال حاضر از یک سو وجود تشکل‌های مختلف کارگری و کارفرمایی، ضعف هماهنگی در بین آن‌ها، عدم تمرکز در بین تشکل‌های کارگری و کارفرمایی و نرسیدن به یک دستور مشترک عامل مهمی در عدم برقراری گفتگوی اجتماعی در محیط کار است. از سوی دیگر با استفاده از نظریه گفتمان می‌توان بیان کرد که تولید و درک مختلف معنایی از گفتگوی اجتماعی توسط کنش گران مختلف در روابط کار صنعتی نیز سبب کنش‌های متفاوت و متعارضی شده که گفتگوی اجتماعی را با چالش مواجه کرده است. نگرش پدرسالارانه کارفرمایان به کارگران وجود گفتگوی اجتماعی را به ضرر منافع جمعی دانسته، تشکلات مختلف کارگری نیز قادر نبودند حول مساله مشترک خود به اجماع برسند و همین امر موجب طرد گفتگوی اجتماعی شده است، همچنین منفعت طلبی کارفرمایان سبب شده تا هیچ تفویض اقتداری از سوی آن‌ها به کارگران در محیط کار صورت نگیرد، به نظر می‌رسد که کنش‌های دو طرف بر اساس اصل کنش عقلانی و منافع جمعی انعکاس یافته، اصل گفتگوی اجتماعی را نقض و به جای اینکه هر دو طرف بخشی از منافع خود را معطوف به طرف دیگر نماید تا منافع مشترک به حداکثر برسد، در صدد به حداکثر رساندن منافع خود هستند، پدیده ای که به آن تنش و تضاد در روابط سازمانی و صنعتی گفته می‌شود

بافت‌ فرسوده شهر تهران به‌دلیل عدم‌قدرت انعطاف با سرعت غیر‌قابل تصور تغییرات اجتماعی-اقتصادی، فناوری و غیره، در طول زمان کارایی خود را از دست داده‌‌ و هم اکنون با معضلات گوناگونی از جمله تنزل کیفیت‌های فضایی و محیط، فرسودگی کالبدی و مسائل اجتماعی مواجه شده است. این معضلات زاییده‌ی جریان‌های فضایی تولید‌کننده‌ی تبعیضات مکانی می‌باشند. بنابراین باید به بررسی علل شکل‌گیری بافت‌های فرسوده ی شهر تهران، تحت تأثیر عوامل و روابط موجود در فضا پرداخته شود. براین اساس هدف تحقیق، بررسی تاثیر نحوه تولید و توزیع فضایی منابع شهری در بی عدالتی فضایی بافت‌های فرسوده‌ی شهر تهران می‌باشد. این پژوهش از نوع تحلیلی و سوال پژوهش از نوع سوال چیستی است. همچنین متدولوژی تحقیق، پس‌کاوی و رویکرد پژوهش، پساختارگرایانه می‌باشد، چرا که به صورت ریشه‌ای به بازنمایی چندگانه از واقعیت اجتماعی می‌پردازد. برای بررسی کنش‌های فضایی در تولید بافت‌های فرسوده، باید به دوره‌ی آغاز تغییر شیوه‌ی تولید از نظام فئودالی به شیوه‌ی تولید سرمایه‌داری در کشور بازگردیم؛ فرایند تولید بافت‌ مورد مطالعه به‌تدریج، پس از تغییرات مذکور صورت گرفته است. بنابراین باید تأثیر عناصر فضایی در شکل‌گیری تبعیضات مکانی و بافت‌ فرسوده‌ی شهر تهران را مورد توجه قرار داد تا ساز و کار فضایی تولید کننده بی‌عدالتی استخراج گردد. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که جریان‌های فضایی در طول زمان سبب تشدید تخصیص ناعادلانه‌ی منابع (که عامل شکل‌گیری بافت‌ فرسوده هستند)، شده و سرعت تغییرات فضایی را افزایش داده‌اند و از آنجایی که گروه‌های کم‌درآمد به دلیل عدم قدرت و دانش، توان سازگاری و بهره‌برداری از شرایط به‌وجود آمده، جهت افزایش منابعِ در اختیار را نداشتند، در مکان، محصور جریان‌های فضایی شده‌اند. بافت فرسوده شهر تهران نیز از جمله‌ی این مکان‌ها می‌باشد.

هویّت قومی که یکی از مهمترین انواع هویت به شمار می رود در هویت ملی یک گروه سرزمینی موجود می باشد که ریشه ی تاریخی در هر سرزمین و کشوری دارد، و با به خطر افتادن هویت قومی، هویت ملی را نیز در آن جامعه دچار تزلزل می کند یا رو به اضمحلال می برد. هدف اصلی این مقاله تبیین تفاوت گرایش نسبت به هویت ملی بر اساس تعلق به گروه قومی می باشد. روش تحقیق پیمایشی و ابزار سنجش پرسشنامه بوده است. جامه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاههای دولتی و آزاد مستر در مرکز استان گلستان بوده اند که تعداد آنها بر اساس آخرین آمار 83110 نفر‌ بوده است. برای تعیین حجم نمونه از فرمول منطقی کوکران استفاده شده و پس از حذف پرسشنامه های ناقص، داده های بدست آمده از 430 نفر مورد پردازش و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از ابعاد سه گانه گرایش به هویت ملی، بعد رفتاری گرایش دانشجویان نسبت به هویت ملی بالاتر از دو بعد دیگر، و بعد عاطفی گرایش آنان بالاتر از بعد شناختی می باشد و اما شاخص میانگین حاکی از آن است که در مجموع گرایش دانشجویان نسبت به هویّت ملّی، در حدّ زیاد ( 118/4 از 5 ) است. مقایسه گروههای قومی بر حسب گرایش به هویت ملی نشان داد که با توجه به مقدار محاسبه شده آزمون مقایسه تفاوتها که برابر با 957/0 و سطح معنی داری آن که برابر با 293/0 بدست آمد، تفاوت معنی داری بین گروههای قومی مختلف بر اساس گرایش نسبت به هویت ملی وجود ندارد. تفاوتهای جزیی موجود حاکی از این است که دانشجویان کرد بالاترین گرایش را نسبت به هویت ملی دارند در حالی که دانشجویان لر در کمترین حد قرار گرفته اند. بعد از کردها، ترک ها و ترکمن ها قرار می گیرند. فارسها در رتبه ی پنجم قرار دارند و سیستانیها به عنوان یک گروه زبانی نزدیک به فارسها قرار دارند. رتبه بندی گرایش دانشجویان نسبت به هویت ملی بر حسب رشته تحصیلی نشان می دهد که تفاوت معنی داری در این زمینه وجود دارد به طوری که دانشجویان رشته های فنی و مهندسی و سپس علوم پایه بالاترین گرایش اما دانشجویان رشته های علوم پزشکی و علوم کشاورزی در رتبه های آخر قرار گرفته اند.

امامروزه مفهوم سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مفاهیم با غنای نظری مناسب و ذخیره پژوهشی گسترده در جامعه‌شناسی تبدیل شده است که به دلیل ارتباط آن با شاخص‌‌های متعدد توسعه در جامعه مورد توجه بسیاری از سیاستگذاران اجتماعی و سیاسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر با درک این مسئله و با هدف مطالعه رابطه مشارکت در اجتماعات دینی و سرمایه اجتماعی در بین شهروندان شهر با استفاده از روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری تحقیق تمامی افراد بین 15-59 ساله شهر شیراز بوده‌اند که نمونه‌ای 410 نفره با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و بطور تصادفی انتخاب شده‌اند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بین شرکت در اجتماعات دینی و ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی از قبیل انسجام اجتماعی، اعتماد درون‌گروهی و اعتماد نهادی، همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد که در این میان بیشترین همبستگی با اعتماد نهادی بوده است. این بدین معناست که با افزایش مشارکت افراد در اجتماعات دینی، سرمایه اجتماعی آنان نیز افزایش می‌یابد، البته در این تحقیق رابطه معناداری بین مشارکت در اجتماعات دینی با مشارکت اجتماعی مشاهده نشده است. لذا پیشنهاد می‌شود محققان در تحقیقات آتی، به تحلیل محتوای پیام‌هایی که در اجتماعات دینی ارائه می‌شود و می تواند ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی را متاثر کند نیز توجه کنند.

پس از انقلاب 1357 زنان در حوزه تحصیلات عمومی و عالی، به رشد قابل توجهی دست یافتند. اما از طرف دیگر در زمینه فعالیت اقتصادی، آمار اشتغال زنان هم چنان نسبت به دوران پیش از انقلاب تغییرات چندانی نکرده است. تلاش برای فهم این شکاف و جستجوی راه حل هایی برای کاهش آن به ویژه آن جا که رسالت آموزش عالی را مد نظر دارد، هدف این مقاله است. بررسی این شکاف به میانجی باز خوانی اسناد موجود و نیز خوانش و تفسیر روایت‌های به‌دست آمده از خلال مصاحبه با زنان تحصیل کرده و یا شاغل به تحصیل و متخصصان، روش این تحقیق است. بر اساس نتایج این تحقیق انتخاب رشته تحصیلی، عدم انتقال مهارت کافی برای ورود به بازار کار، ضعیف بودن هویت شغلی در نزد دختران، وجود تبعیضات ساختاری در جامعه و نیز قدرتمندی تقسیم کار مبتنی بر جنس از دلایل این شکاف است.

در سال­های اخیر مطالعات فراوانی در زمینه­ی توسعه انجام شده که همه­ی آن­ها بر محور توسعه­ی اقتصادی نیست، بلکه ایده­ی نقش فرهنگ در توسعه- یا به­عنوان یکی از مباحث توسعه- مطرح گردیده است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تحلیلی- کاربردی است که در آن بر اساس مدل­های تاکسونومی عددی و تاپسیس به تحلیل یافته­های مورد نظر اقدام شده است. اطّلاعات مورد نیاز به شیوه­ی میدانی و کتابخانه­ای جمع­آوری گردیده و بر اساس 48 شاخص مختلف که در این تحقیق برای سنجش  توسعه ­یافتگی فرهنگی استان هرمزگان در نظر گرفته شده، تحلیل شده ­اند. نتایج یافته­ها نشان­دهنده­ی آن است که بر اساس روش تاپسیس، شهرستان ابوموسی با ضریب توسعه­یافتگی 54/0 و کسب رتبه­ی اوّل    به­عنوان توسعه­یافته­ترین شهرستان و خمیر با ضریب توسعه­یافتگی 03/0 و کسب رتبه­ی یازدهم به­عنوان محروم­ترین شهرستان در مقایسه با دیگر شهرستان­های استان شناخته شده­اند. هم­چنین طبق رتبه­بندی با استفاده از مدل تاکسونومی عددی، بندرعباس با ضریب توسعه­یافتگی 66/0 برخوردارترین شهرستان و خمیر با ضریب توسعه­یافتگی 07/1 محروم­ترین شهرستان معرّفی شده است. آن چه کاملاً مشهود است وجود نابرابری فاحش میان شهرستان­های استان از نظر درجه­ی توسعه­یافتگی فرهنگی است. 

هدف تحقیق حاضر، تحلیل روابط ساده و چندگانه میان هوش اخلاقی و سرمایه­ی اجتماعی با میزان مسؤولیّت­پذیری دانشجویان دانشگاه است. نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا، توصیفی هم­بستگی است. جامعه­ی آماری پژوهش شامل همه­ی‌ دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی        94-1393 مشتمل بر 7132 نفر است که با استفاده از فرمول حجم نمونه، 258 نفر به روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای به­دست آمده است. ابزار گردآوری اطّلاعات در این تحقیق، سه پرسش­نامه­ی هوش اخلاقی در قالب 40 گویه در سه مؤلّفه (راستگویی، بخشش و دل­سوزی)، پرسش­نامه­ی سرمایه­ی اجتماعی در قالب 24 سؤال در چهار مؤلّفه (مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، تعلّق اجتماعی و اعتماد اجتماعی) و پرسش­نامه­ی مسؤولیّت­پذیری در قالب 42 سؤال در پنج مؤلّفه (خودمدیریّتی، امانت­داری، وظیفه­شناسی، سازمان­یافتگی و پیشرفت­گرایی) برحسب طیف پنج درجه­ای لیکرت بوده است. روایی محتوایی هر سه پرسش­نامه مورد تأیید کارشناسان قرار گرفته و پایایی پرسش­نامه­ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای هوش اخلاقی 83/0، سرمایه­ی اجتماعی 87/0 و مسؤولیّت­پذیری 91/0 برآورد شده است. تجزیه و تحلیل داده­ها نیز در سطح استنباطی (ضریب هم­بستگی پیرسون، رگرسیون و آزمون t) با استفاده از نرم­افزار آماری spss انجام گرفته است. یافته­ها نشان می­دهد که میانگین هر یک از مؤلّفه­های هوش اخلاقی، سرمایه­ی اجتماعی و مسؤولیّت­پذیری از میانگین فرضی (3) بیش­تر است و بین هر یک از مؤلّفه­های هوش اخلاقی و سرمایه­ی اجتماعی با مسؤولیّت­پذیری رابطه­ی مثبت و معنادار وجود دارد. 

شلوار جین یکی از پوشاک های مردم پسند در ایران به شمار می رود. و به جرات می توان گفت که این لباس توسط مردان و زنان در سن و سالهای مختلف پوشیده می شود. ایرانیان مسجدرو از پوشیدن شلوار جین معنای خاصی را در ذهن دارند و در عین حال این پوشاک به نوعی دارای ارزش های امریکایی و غربی است. این پژوهش سه ادعا را مطرح می کند: 1. مسجدروها هم از شلوار جین استفاده می کنند. 2. جین های مورد استفاده مسجدروها از نظر رنگ، مدل، برند و ... با هم متفاوتند. 3. معانی جین پوشان مسجد رو از پوشش جینشان در نقاط مختلف متفاوت است. سوال تحقیق این بوده که چرا مسجدروها که بخشی از جامعه مذهبی ایران هستند و از نظر ارزشی، ارزش هایشان در تضاد با ارزش های غربی است از شلور لی که نماد جامعه غربی و امریکایی است استفاده می کنند. این پژوهش بر مبنای نظریه جان فیسک در کتاب برای درک فرهنگ عامه و روش تحقیق کیفی و با استفاده تکنیک مصاحبه عمقی انجام شده است. جامعه آماری از میان مسجد روهای دو منطقه در شرق و شمال غرب تهران انتخاب شده اند و در مصاحبه در مورد سائق های آنها برای پوشیدن شلوار جین پرسیده شده است. مثلا افرادی که در مسجد جامع شهرک غرب حضور یافته بودند بیشتر از شلوارهای جین برند اصلی استفاده می کردند و کسانی که در مسجد رسالت حضور داشتند بیشتر جین های قلابی می پوشیدند. معنای ضمنی جین برای کسانی که در مسجد جامع شهرک غرب حضور داشتند بیشتر نشان از تشخص، به روز بودن و مدرن بودن داشت، اما برای کسانی که در مسجد رسالت جین می پوشیدند، صرفا از این جهت که لباسی معمولی، جوان پسند و پردوام بود اهمیت داشت. و در عین حال این گروه ها کمتر نسبت به امریکایی بودن جین توجهی نشان ندادند.

چکیده طرح مسئله: شادکامی به‌‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی بشر و به‌دلیل تأثیرات زیادی که بر زندگی افراد دارد، همواره مورد توجه است. شادی ماده اولیه تغییر، تحول و تکامل حیات اجتماعی انسان‌هاست که تحت تاثیر عوامل اجتماعی متعددی است. از جمله عوامل اجتماعی که بر سطح شادکامی جوانان تاثیرگذار است سرمایه اجتماعی و ابعاد آن است لذا این پژوهش درصدد بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی جوانان و میزان شادکامی آنان‌ می‌باشد روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش پیمایش در یک نمونه تصادفی 384 نفری از جوانان 18 الی 30 سال شهر تهران در سال 1393 بررسی کرده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه محقق‌ساخته است که از اعتبار صوری و سازه (0.81=KMO) برخوردار است و ضریب پایایی آن 0.73 است. یافته‌ها:نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن و میزان شادکامی رابطه معنادار، مستقیم و مثبت وجود دارد. میزان مشارکت اجتماعی قوی‌ترین رابطه (0.548r=) را با شادکامی دارد و پس از آن اعتماد اجتماعی (0.435r=) و انسجام اجتماعی (0.331r=) قرار دارند. نتایج: نتایج این پژوهش حاکی از این است که ابعاد سرمایه اجتماعی 25 درصد از تغییرات متغیر شادکامی را تبیین می‌کند به نحوی که مشارکت اجتماعی بیش‌ترین تأثیر و انسجام اجتماعی کم‌ترین تأثیر را بر شادکامی دارد و در بین متغیرهای زمینه‌ای سن و وضعیت تأهل نیز رابطه معناداری با شادکامی داشته‌اند.