---

چکیده

این جستار با هدفِ بررسی و شناسایی شاخص­های کاربردی توسعه اجتماعی، به مطالعه و کنکاش در رابطه با مفهوم توسعه اجتماعی در سطوح بین المللی و ملی پرداخته است. روش این مطالعه با توجه به اهداف و سوالات تحقیق، توصیفی و کیفی می­باشد که در دو مرحله کتابخانه­ای و همچنین تکنیک دلفی صورت گرفته است. حجم نمونه مطالعه(روش دلفی) از 30 نفر از صاحبنظران آکادمیک و متولیان اجرایی حوزه توسعه اجتماعی که به شکل غیر تصادفی انتخاب شده­اند، تشکیل شده است. در نهایت بر اساس محاسبه شاخص­های اجماع، اهمیت و اولویت در فرایند تکنیک دلفی، مفهوم توسعه اجتماعی با عنوانِ کیفیت سیستم اجتماعی از طریق نهادینه کردن اخلاق توسعه علی الخصوص "اخلاق توسعه اجتماعی" برای حصول به "همبستگی (وفاق) اجتماعی" و "عدالت اجتماعی" در جهت  بالا بردن "سطح کیفیت زندگی" و افزایش ضریب "امنیت اجتماعی" تعریف و تعبیر گشت. نهایتا، توسعه اجتماعی بر اساس منطقِ علمیِ شاخص سازی، به ابعاد پنجگانه و همچنین خرده ابعاد مرتبط با آن تقسیم بندی شد.

---

متون توسعه نشان می دهد ICT نقش مهمی در افزایش قدرت تصمیم گیری روستاییان، تقویت سرمایه اجتماعی، کاهش آثار و بلایای طبیعی، توانمندسازی فقرای روستایی، افزایش کیفیت زندگی و توسعه اجتماعی در مناطق روستایی بازی می کند که هدف این مقاله بررسی نقش ICT در توسعه اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان مشگین شهر می باشد. این تحقیق از لحاظ هدف، توسعه ای، و از لحاظ ماهیت، توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، شامل تمام روستاهای دارای دفاتر ICT روستایی شهرستان مشگین شهر است. برای برآورد حجم نمونه از روش نمونه گیری کوکران با سطح اطمینان 95درصد و احتمال خطای 5 درصد استفاده شده است در این تحقیق روش گردآوری داده ها برای پاسخگویی به سئوالات تحقیق، به دو صورت اسنادی (داده های ثانویه) و پیمایشی(داده های اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسش نامه و مصاحبه بوده است. روایی صوری پرسش نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با داده های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا در نرم افزار ICT ، پایایی بخش های مختلف پرسش نامه تحقیق 78/0 الی 92/0 بدست آمد. در نهایت نتایج تحقیق نشان داد که به جز متغیرهای عدالت اجتماعی، اختلافات و درگیری و تعاون اجتماعی بین تمامی متغیرهای تحقیق و بهره گیری از خدمات ICT رابطه معنی داری وجود دارد. در نهایت، با توجه به نتایج پژوهش پیشنهادات کاربردی ارائه شده است.

---

تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر ارتقای روستا به شهر بر شاخص‌های توسعه اجتماعی در منطقه سیستان انجام شده است. تحقیق حاضر از نظر نوع پژوهش، کاربردی و از لحاظ روش‌شناسی از پژوهش‌های علی- مقایسه‌ای بوده که داده‌های مربوط به آن با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری تحقیق شامل 2851 خانوار از مناطق مورد مطالعه در سیستان بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی تصادفی، نمونه‌ها انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع شده است. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصین بررسی و پایایی مربوط به ابزار سنجش با استفاده از آلفای کرونباخ در محدوده (81/0 - 91/0) محاسبه شد. در تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از آزمون‌های تی زوجی، تی مستقل و تحلیل کوواریانس استفاده شده است. نتایج نشان داد در هر دو گروه شهر و روستا، توسعه اجتماعی در پنج سال قبل نسبت به وضعیت حال حاضر کاهش یافته است. همچنین تفاوت معناداری میان شهر و روستا از لحاظ توسعه اجتماعی وجود ندارد. در مجموع می‌توان گفت که ارتقای روستا به شهر تأثیر مثبت و معناداری بر توسعه اجتماعی در منطقه نداشته است.

---

این پژوهش با هدف شناسایی چالش‌های توسعه اجتماعی اعضای هیات علمی به واکاوی پدیده زورگویی پرداخته است. بدین ترتیب تلاش شد تا جنبه‌های مختلف این مسائل با توجه به بافت حاکم بر نهاد دانشگاه در ایران واکاوی و بازنمایی شود. پژوهش حاضر درچارچوب رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحقیق نظریه مبنایی(با نگاه سیستمی اشتراوس و کوربین) صورت گرفته است. برای جمع‌آوری داده‌ها از اطلاع رسان‌ها، مصاحبه‌های عمیق و غیر رسمی مورد استفاده قرار گرفت و انتخاب اطلاع رسان‌های پژوهش به صورت هدفمند و با استفاده از راهبردهای نمونه‌گیری با حداکثر تنوع و نمونه‌گیری نظریه‌ای صورت پذیرفت. اطلاع رسان‌های پژوهش شامل 32 عضو هیات علمی(استادیار، دانشیار، استاد) دانشگاه‌های جامع شهر تهران بودند. تحلیل داده‌های حاصل درسه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت پذیرفت تم‌های بدست آمده است. بر اساس یافته‌ها، پدیده زورگویی در روابط اعضای هیات علمی در آموزش عالی ایران دارای ابعاد کلامی، جسمانی یا روانی و اجتماعی می‌باشد. این پدیده به دلیل شرایط سازمانی و فردی ظهور یافته و منجر به واکنش‌هایی چون اجتناب، تقابل، پذیرش شده است. این واکنش‌ها تحت تاثیر پاسخ مسئولان، تاب آوری ‌و باورهای رایج (شرایط مداخله‌گر)، ساختارو فرهنگ دانشگاهیبروز پیدا کرده و منجر به آسیب‌پذیری شغلی،فردی،اجتماعی و اقتصادی شده‌اند.
 

---

توسعه اجتماعی یکی از فراگیرترین ابعاد توسعه است. این مقاله به تحلیل موانع جامعه­شناختی توسعه اجتماعی در ایران از دیدگاه اعضاء هیأت علمی جامعه­شناسی دانشگاه­های دولتی پرداخته است. روش مصاحبه و روش پیمایشی برای گردآوری داده­ها استفاده شد و تعداد 131 نفر از اعضاء هیأت علمی به عنوان نمونه با نمونه­گیری هدفمند انتخاب و دیدگاه آنها درباره موانع توسعه اجتماعی در ایران مورد پرسش قرار گرفت. در گام اول با مصاحبه باز مؤلفه­های مورد بررسی شناسایی و سپس در گام دوم با ابزار پرسشنامه ساختمند داده­ها گردآوری شدند. روایی صوری و ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برای ارزیابی اعتبار و پایایی ابزار سنجش بکار گرفته شدند. نتایج مطالعه نشان داد که از دیدگاه کارشناسان دانشگاهی موانع اقتصادی؛ سیاسی؛ فرهنگی و اجتماعی به ترتیب به عنوان مهمترین موانع توسعه اجتماعی در ایران ارزیابی شدند. به صورت مصداقی شبکه فساد، اقتصاد دولتی و نبود شایسته­سالاری به ترتیب به عنوان مهمترین موانع توسعه اجتماعی در کشور بوده­اند. نتیجه اینکه موانع اقتصادی و سیاسی به عنوان مهمترین بازدارنده­های توسعه اجتماعی معرفی شده ­اند.

---

هدف اصلی این نوشتار ارزیابی تحولات ایران در دوره شاه عباس اول صفوی با معیارهای توسعه پایدار است. این پژوهش یک موردکاوی تاریخی با رویکرد تحلیلی تفسیری و با هدف توسعه‌ای است که داده‌های کیفی آن با بررسی اسنادی و گردآوری میدانی داده‌اندوزی شده‌اند. برای ارزیابی تحولات این دوره از چارچوب ارکان سه‌گانه (TBL) بهره‌گیری نموده‌ایم. برپایه یافته‌های این پژوهش شاه عباس اول با اجرای سیاست‌های مدیریتی در حوزه‌های اجتماعی (برقراری امنیت در کشور، رواداری سیاسی و دوری از تعصبات مذهبی و قومی، حمایت قانونی از اقلیت‌ها، فضیلت‌سالاری در دستگاه اداری و...)، زیست‌محیطی (نظارت جدی بر سامانه‌های آب‌رسانی، شهرسازی هماهنگ با طبیعت، تبدیل اقتصاد وابسته به کشاورزی به اقتصاد تجارت‌محور و...) و نیز اقتصادی (حمایت از صنعتگران و بازرگانان، بازسازی و ایمن‌سازی شبکه راه‌های ارتباطی، ایجاد امنیت اقتصادی و...) توانست کشور را به توسعه‌ای پایدار برساند که آرامش و ثبات نسبی را در ایران تا چهار دهه پس از مرگ وی برقرار ساخت. با این وجود، کنار نهادن سنت اجدادی سپردن شاهزادگان به سران عشایر برای مشق حکومت را می‌توان بذر انحطاط صفویان دانست که سبب شد تحولات بنیان‌نهاده‌شده توسط شاه عباس اول در دوره جانشینانش تداوم نیابد.