چکیده

این جستار با هدفِ بررسی و شناسایی شاخص­های کاربردی توسعه اجتماعی، به مطالعه و کنکاش در رابطه با مفهوم توسعه اجتماعی در سطوح بین المللی و ملی پرداخته است. روش این مطالعه با توجه به اهداف و سوالات تحقیق، توصیفی و کیفی می­باشد که در دو مرحله کتابخانه­ای و همچنین تکنیک دلفی صورت گرفته است. حجم نمونه مطالعه(روش دلفی) از 30 نفر از صاحبنظران آکادمیک و متولیان اجرایی حوزه توسعه اجتماعی که به شکل غیر تصادفی انتخاب شده­اند، تشکیل شده است. در نهایت بر اساس محاسبه شاخص­های اجماع، اهمیت و اولویت در فرایند تکنیک دلفی، مفهوم توسعه اجتماعی با عنوانِ کیفیت سیستم اجتماعی از طریق نهادینه کردن اخلاق توسعه علی الخصوص "اخلاق توسعه اجتماعی" برای حصول به "همبستگی (وفاق) اجتماعی" و "عدالت اجتماعی" در جهت  بالا بردن "سطح کیفیت زندگی" و افزایش ضریب "امنیت اجتماعی" تعریف و تعبیر گشت. نهایتا، توسعه اجتماعی بر اساس منطقِ علمیِ شاخص سازی، به ابعاد پنجگانه و همچنین خرده ابعاد مرتبط با آن تقسیم بندی شد.

هدف پژوهش حاضر،بررسی عوامل موثردر شاداب سازی مدارس دوره راهنمایی دخترانه استان گلستان از دیدگاه دانش آموزان و اولیاء مدرسه (مدیران، معلمان، مربیان تربیتی) است. روش پژوهش، توصیفی از نوع زمینه یابی است. جامعه آماری شامل دانش آموزان، مدیران، معلمان و مربیان تربیتی اداره کل آموزش و پرورش استان گلستان می باشد. حجم نمونه، متناسب با حجم جامعه و با استفاده از جدول مورگان  شامل380 دانش آموز،  170 مدیر،310 معلم و170 مربی تربیتی به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش ،پرسشنامه محقق ساخته است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمارتوصیفی (جداول فراوانی، درصد فراوانی و نمودار ستونی) و آمار استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای، آزمون فریدمن )استفاده شده است.نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که دانش آموزان و اولیاء مدرسه، عوامل چهارگانه مورد بررسی را در شاداب سازی مدارس مؤثر می دانند ولی بین دیدگاه آنان تفاوت معناداری مشاهده می شود به این صورت که از نظر دانش آموزان عوامل اجتماعی-فرهنگی دارای بیشترین میزان تأثیر و عوامل سازمانی دارای کمترین میزان تأثیر در شاداب سازی مدارس و ازنظر اولیاء مدرسه عوامل کالبدی دارای بیشترین میزان تأثیر و عوامل آموزشی دارای کمترین میزان تأثیر در شاداب سازی مدارس هستند.

«خودمراقبتی» ،یکی از ابعاد مهم سبک زندگی سلامت‌محور می‌باشد. افرادی که دارای درجه بالایی از خود مراقبتی هستند، به سلامت خود ارزش قائل شده و سعی می‌کنند کمتر بیمار شده و درصورت بیماری، تلاش می‌کنند زودتر سلامتی خود را بازیابند. در مقاله حاضر، ارتباط بین بعضی از عوامل اجتماعی و  بعد خودمراقبتی مورد بحث قرار گرفته و برای تبیین مسئله، از نظریه‌های جامعه‌شناسی استفاده شده است. روش تحقیق، پیمایشی و ابزار اندازه‌گیری، پرسش‌نامه‌ی بسته، می‌باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل تمامی شهروندان بالای 15 سال شهر تبریز به تعدد 1106731 نفر (بر اساس آمار سال 1385) می‌باشد که از این تعداد، 752 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه‌ی نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب گشته­اند. هم‌چنین داده‌های گردآوری شده از طریق نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. یافته‌های تحقیق حاضر نشان می‌دهد که خودمراقبتی شهروندان بر حسب وضعیت تأهل و طبقه اجتماعی آن‌ها متفاوت بوده و با متغیرهایی چون سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اقتصادی، شاخص حجم بدن، جذابیت بدنی، ارزش سلامتی، احساس بی‌قدرتی و مدیریت بدن ،رابطه معناداری دارد. هم‌چنین بر اساس یافته‌ها،  متغیرهای مانده در مدل رگرسیونی (سرمایه اجتماعی، احساس بی‌قدرتی، شاخص حجم بدن، ارزش سلامت و جذابیت بدنی) توانسته‌اند 25 درصد از تغییرات مربوط به متغیر خودمراقبتی را تبیین نمایند. سایر تأثیرات ،مرتبط با متغیرهای دیگری بوده است که در تحقیق به آن‌ها پرداخت نشده است.

اوقات فراغت و نحوه‌ی گذران آن از مباحث تازه­ای است که پس از انقلاب صنعتی و رشد صنایع و فناوری، توجه محققین را برانگیخته است. در این تحقیق، رابطه میان متغیرهای زمینه‌ای، پایگاه اقتصادی-اجتماعی شهروندان کاشانی با میزان و نحوه‌ی گذران اوقات فراغتشان مورد سنجش قرار گرفته است. روش تحقیق، پیمایشیو از طریق ابزار پرسش‌نامه خودساخته می­باشد. شیوه‌ی نمونه­گیری، سهمیه­ای است؛ بر این اساس شهر کاشان به دو منطقه بافتِ قدیم و جدید تقسیم شده و پرسش‌نامه­ها به تعداد مساوی بین ساکنان هر منطقه (250 خانوار) توزیع شده است. برای آزمون متغیرهای تحقیق با استفاده از نرم‌افزار آماری Spss و به‌کارگیری از آزمون‌های آماره t، پیرسون، کای­اسکوار و تحلیل عاملی رابطه متغیرها مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می­دهد بین پایگاه اقتصادی- اجتماعی پاسخ‌گویان و میزان گذران اوقات فراغت در بافتِ جدید رابطه وجود دارد و میان متغیرهای زمینه­ای، شامل جنسیت، سن و سطح تحصیلات با میزان گذران اوقات فراغت رابطه وجود دارد. هم‌چنین نتایج تحلیل عاملی نشان می‌دهد اولویت اوّل و دوم در گونه­های گذران اوقات فراغت ساکنانِ بافتِ قدیم به ترتیب، گونه‌ی «هنری» و «تفننی» و در بافتِ جدید شهر به ترتیب ،گونه‌ی «ورزشی» و «هنری» قرار دارد.

مطالعات ارزیابی پیامدهای اجتماعی به دلیل تعریف عام پیامدهای اجتماعی، خصلتی بین‏رشته‏ای دارند. با توجه به تفاوت سنت‏های پژوهشی در رشته‏های مختلف و حتی در درون یک رشته علمی در طراحی و اجرای پژوهش‏های علمی، همواره این مساله پیش روی عمل‏ورزان و محققان اتا وجود دارد که یافته‏های حاصل از بررسی پیامدهای اجتماعی مختلف چگونه باید مورد تحلیل قرار گیرند؟ آیا باید آنها را به طور جداگانه و بدون توجه به روابط بین پیامدهای مختلف مورد تحلیل قرار داد و یا اینکه باید پیامدهای شناسایی شده در رابطه‏ای نظام‏مند با یکدیگر و شرایط بروز این پیامدها، مورد تحلیل و شناسایی قرار گیرند؟ اگر بنا بر استفاده از این نگرش سیستمی به شکل‏گیری ، بروز و در نهایت مدیریت پیامدها باشد، چنین رویکردی باید بر چه پارادایمی در طراحی و اجرای پژوهش علمی و اجتماعی مبتنی باشد. مقاله حاضر تلاش می‏کند تا ضمن دفاع از نگرش سیستمی به تحلیل پیامدهای اجتماعی، نشان دهد پارادایم روش‏شناختی رئالیسم انتقادی به واسطه‏ی تأکید بر سطوح مختلف واقعیت و رابطه ارگانیک بین این سطوح در تولید نتایج علّی، بحث از مکانیسم‏های علّی و همچنین خصلت انتقادی آن، می‏تواند به مثابه بنیان روش‏شناختی مطلوبی برای تحلیل شیوه‏ی پدیدار شدن پیامدهای مختلف و رابطه بین انواع و سطوح مختلف این پیامدها در مطالعات ارزیابی پیامد اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. 

امروزه مقوله­ی کیفیت زندگی به شکل وسیعی با مفهوم رفاه­، روابط اجتماعی­، اعتماد و مشارکت اجتماعی ارتباط پیدا کرده است که می­تواند بسترساز تقویت سرمایه­ی اجتماعی شود­. برای بررسی این رابطه به تحلیل ثانویه­ی داده­های موجود درباره­ی زندگی مطلوب در شهر تهران پرداخته شده که از سوی جهاد دانشگاهی (­مرکز  افکار­سنجی دانشجویان ایران – ایسپا­) و دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمان ایران با حجم نمونه­ی 20670 نفر در مناطق مختلف شهر تهران به روش پیمایش انجام شده است­. در تحقیق حاضر 59 درصد  پاسخ­گویان دارای کیفیت زندگی متوسط بودند که بیش­ترین امتیاز را درباره­ی سرمایه­ی اجتماعی و ابعاد آن یعنی اعتماد اجتماعی­، مشارکت اجتماعی به خود اختصاص داده­اند و میزان این سه متغیّر در انواع کیفیت زندگی متفاوت و معنادار است. نتیجه­ی تحقیق پس از تجزیه و تحلیل یافته­ها از راه محاسبه­ی ضرایب تحلیل مسیر حاکی از این است که از مجموعه­ی عوامل مؤثر بر سرمایه­ی اجتماعی­، کیفیت زندگی متوسط با ضریب همبستگی 58/. بیش­ترین تأثیر را داشته است­. در نتیجه کیفیت زندگی متوسط موجب افزایش همبستگی و شعاع ارتباطی افراد می­شود و به­دنبال خود برای آنها اعتماد را به­همراه می­آورد و سرانجام تمامی این عوامل موجب افزایش سرمایه­ی اجتماعی می­شوند.  

این مقاله به مطالعه‌ی علل اقتصادی و اجتماعی تکدّی‏گری در شهر مشهد پرداخته‌ است. نویسندگان از رویکردهای جامعه‏شناختی و سیاست اجتماعی برای روشن‌شدن ابعاد مفهومی و نظری آن سود جسته‌اند و از روش کیفی و فنونی چون مصاحبه‏های عمیق و نیمه سازمان‏یافته و مشاهده‌ی وضعیّت ظاهری و شیوه‏ها و شگردهای تکدّی‏گری آن‌ها برای شناخت، تحلیل و جمع‏آوری اطلاعات استفاده کرده‌اند. پدیده‌ی تکدّی‏گری با دو دسته عوامل مشتمل بر مستعد کننده‌های محیطی و عوامل مستقیم اثر گذار مرتبط است که از طریق برانگیختن احساسات نوع‌دوستانه‌ی ترحم‏آمیز عمل می‏کند. یافته‏های پژوهش نشان داد که عوامل مهمی چون ماهیّت شهر مشهد از نظر مذهبی بودن و مهاجر‏پذیری و ویژگی‌های متکدّیان مانند وضعیّت جسمانی نامناسب، سطح تحصیلات پایین، نابه‌سامانی خانوادگی، فقدان قابلیّت‌های پایه‏ای و فقر و بی‌کاری آنان از عوامل تعیین کننده‌ای بودند که یک‌دیگر را تقویت می‌کردند و به بروز شرایط درماندگی و پذیرش نقش تکدّی‏گری انجامیدند. هم‌چنین مطالعه نشان داد که پذیرش نقش تکدیگری از طریق فرایند اجتماعی- روانی تحقیرکننده‌ی عزت‌نفس عادی شده و استمرار پیدا کرده است. بنایراین، برخلاف نظریاتی که متکدّیان را به بی‏همتی و رذیلت اخلاقی متهم می‌کند؛ براساس دستاوردهای این مقاله این‌ها علل مؤخر و ثانویه‏اند و فقر و درماندگی و متغیّرهای مرتبط نقش اساسی‏تر را در این فرایند ایفا می‏کنند. 

هدف اصلی تحقیق حاضر ارتباط سرمایه‌ی ‌فرهنگی با اعتماد به نهادها و سازمان‌ها بوده است. روش این تحقیق کمّی و از تکنیک پیمایش استفاده شده است. حجم نمونه در این پژوهش شامل 384 نفر از جوانان14-29 سال شهر شیراز است که با روش نمونه­گیری خوشه‌ای چندمرحله­ای انتخاب شده­اند. ابزار جمع­آوری اطلاعات پرسش‌نامه و تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم افزار SPSS انجام شده است. هم‌چنین برای ارزیابی اعتبار و پایایی پرسش‌نامه از اعتبار صوری و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است.

در بخش آمار استنباطی این تحقیق، از رگرسیون چندمتغیّره، استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد دو متغیّر میزان تماشای ماهواره و میزان تماشای تلویزیون در تمامی مدل‌ها وارد معادله شده­اند، ولی با این تفاوت که تماشای ماهواره رابطه‌ی منفی و تماشای تلویزیون با متغیّر وابسته رابطه‌ی مثبت داشته‌اند. هم‌چنین بعد تاریخی- مذهبی و بعد علمی در بیش‌تر مدل‌ها وارد معادله شده­اند که هر دو نوع بعد رابطه‌ی مثبت با متغیّرهای وابسته را نشان می­دهند. تحصیلات فرد نیز جزء متغیّرهایی است که در بیش‌تر مدل‌ها وارد شده است اما دارای رابطه‌ی منفی با متغیّر وابسته بوده است. 

وندالیسم یا تخریب عمومی، یکی از پیچیده‌ترین نمونه‌های رفتار انسانی است که نتیجه‌ی عوامل و شرایط مختلف فردی، اجتماعی و خانوادگی است. هدف از این پژوهش، شناسایی و تعیین برخی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای وندالیستی در میان دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه منطقه‌ی کوت‌عبدالله شهر اهواز است. در این زمینه با توجّه به نظریات مطرح شده، رابطه‌ی جنسیت، پایگاه اجتماعی اقتصادی، موفقیّت تحصیلی، متغیّرهای درون فردی(شامل احساس محرومیّت نسبی، تبعیض، عزت نفس، خویشتن­داری)، و پیوند اجتماعی(خانه، مدرسه، دوستان) با بروز رفتارهای وندالیستی بررسی گردید. روش تحقیق پیمایشی بوده و جهت انتخاب افراد نمونه از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای استفاده شد و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 385 دانش­آموز انتخاب گردید. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسش‌نامه بوده و با استفـاده از آزمون‌های همبستگی پیرسون، آزمون t و رگرسیون چند متغیّره به بررسی فرضیّات پرداخته­شده­است. نتایج نشان می‌دهد به جز جنسیت، میان تمام متغیّرهای ذکر شده با وندالیسم رابطه وجود دارد. مقدار R یا هم‌بستگی میان مقادیری که به­وسیله معادله پیش­میانی می­شوند معادل 711/0 است که در سطح 01/0 معنادار است. باتوجّه به این که مدل پژوهش، توان استه است با استفاده از متغیّرهای مستقل تعریف شده 50 درصد از واریانس متغیّر وابسته را تبیین کند، می‌توان گفت از قدرت پیش­میانی خوبی برخوردار بوده­است.

تجربه‌ی سال‌های متمادی اجرای اقدامات توسعه‌ای بر اساس رویکردی عمدتاً اقتصادی و بدون ملاحظه تأثیرات زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی‌ای که این اقدامات بر جا می‌گذارند، خوشایند نبوده است. اما امروز دریافته‌ایم که اقدامات توسعه‌ای به سادگی به اهدافی که برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود دست نمی‌یابند و دست‌یافتن به این اهداف نیازمند فراهم‌شدن شرایط اجتماعی خاصی است. حال که توجّه به ارزیابی تأثیرات اجتماعی اقدامات توسعه‌ای در کشور ما و در حوزه‌های مختلف مورد توجّه قرار گرفته، شایسته است تا مدل‌ها وفرایندهایی مناسب برای آن طراحی شود. هدف اصلی این مقاله تدوین دستورالعمل و مدلی برای ارزیابی تأثیرات اجتماعی در پروژه‌های صنعت نفت و گاز در کشور ایران است. روش به‌کار گرفته‌شده در این مقاله اسنادی و کتابخانه‌ای و مقایسه‌ای- تطبیقی است. در واقع در این مقاله با مرور اصول کلی ارزیابی تأثیرات اجتماعی و سپس شناسایی مقولات اجتماعی که پیامد پروژه‌های صنعت نفت در مناطق عملیاتی است با کمک تجربیات مشابه خارجی و مدل‌های به‌کارگرفته در آن‌ها مدل مناسبی با توجّه به شرایط کشور و مناطق میزبان تأسیسات نفتی پیشنهاد دهد. با توجّه به طیف مسایلی که صنعت نفت در زمینه‌ی مسایل اجتماعی می‌تواند با آن‌ها روبه‌رو شود، فرصت مناسبی برای توسعه‌ی ارزیابی تأثیرات اجتماعی در پروژه‌های صنعت نفت وجود دارد و تدوین مدلی مناسب برای انجام آن می‌تواند کارآمدی این حوزه از دانش را در کمک به مدیریت مناسب توسعه‌ی صنعتی و هم‌چنین گسترش آن در بقیه‌ی عرصه‌های اقدامات توسعه‌ای نیز فراهم کند.

توسعه­ی علوم انسانی و به­طور اخص توسعه­ی علوم اجتماعی پروژه‌ای است که اولین قدم آن پرداختن به مفاهیم بنیادی و تعاریف و تعابیر موجود از آن­هاست. ما در این مقاله با مطالعه­ی دقیق و مقایسه‌ای تعاریف و تعابیر مختلف از مفهوم «هویت ملی» میان متفکران و اندیشمندان متأخّر ایرانی، به یک دسته‌بندی جامعه‌شناختی از این تعاریف می‌رسیم که می‌توان از آن در تحقیقات آتی مرتبط با مفهوم «هویت ملی» بهره برد. در این مقاله، کوشیده‌ایم آثار و آرای هفت تن از متفکران و اندیشمندان متأخّر ایران در زمینه­ی هویت ملی را به نمایندگی از گرایش­های مختلف علوم انسانی (جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، تاریخ، زبان فارسی، فلسفه، و جغرافیای سیاسی) مورد بررسی و مداقّه قرار دهیم. در این مطالعه که به­منظور حیطه‌بندی مؤلفه‌های هویت ملی در آرای صاحب‌نظران به عمل آمد، بیش­ترین فراوانی تکرار و تأکید بر روی ده عنصر زیر به­عنوان مؤلفه و ابعاد هویت ملی صورت گرفته است: 1- سرزمین مشترک 2- نژاد و ملیت مشترک 3- فرهنگ و آداب و رسوم، خاطرات، باورها، سمبل‌ها، نمادها، عواطف و میراث فرهنگی مشترک 4- نظام سیاسی و دولت 5- تاریخ و پیشینه­ی مشترک 6- اقتصاد واحد و مشترک 7- زبان مشترک8- هنر و ادبیات 9- دین مشترک 10- هویت جهانی شده و سیّال.

در سال­های اخیر سازمان­ها و شرکت­های مختلف، پیوستن به روند دانش را آغاز کرده­اند.بنابراین، از سازمان­ها انتظار می‌رود که با سرعت بیش­تری در خلق دانش‌های نوین (دانش‌آفرینی) تلاش کنند تا با دانش خود در رفع مشکلات و نیازهای جامعه از هر حیث بیش از پیش مفید واقع شوند. نوناکا و تاکوچی، مدل پویایی از دانش‌آفرینی را مطرح کرده‌اند. براین اساس، دانش‌آفرینی سازمانی را با ابعاد جامعه‌پذیری، بیرونی‌سازی، ترکیب و درونی‌سازی مشخص کرده‌اند. «دانش‌آفرینی» وابسته به علل و عوامل متفاوتی است؛ از آن جمله می‌توان به مقوله­ی سرمایه­ی اجتماعی اشاره کرد. سرمایه­ی اجتماعی در برگیرنده­ی مشارکت اجتماعی است که می‌تواند بازتولید فرایند دانش‌آفرینی را تسریع بخشد. بدین علت که در جامعه‌ای که فاقد سرمایه­ی اجتماعی کافی است سایر سرمایه‌ها تلف می‌شوند. از این رو، موضوع سرمایه­ی اجتماعی به­عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به دانش‌آفرینی، ضروری می‌نماید. این تحقیق به روش پیمایشی و با استفاده از نمونه­گیری طبقه­ای تصادفی در میان کلیه­ی کارکنان شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی، با حجم نمونه 381 نفر انجام گرفته است.نتایج حاکی از آن است که میان سرمایه­ی اجتماعی با دانش آفرینی رابطه­ی مثبت و معنی­داری وجود دارد. و متغیّر­های مشارکت اجتماعی، اعتماد نهادی و اعتماد میان شخصی توانسته­اند در مجموع 36 درصد از واریانس دانش آفرینی را تبیین کنند.

مشارکت کنشی اجتماعی است که عمل کنش­گران را برای رسیدن به اهدافشان تسهیل می­کند. مشارکت به مفهوم عمومی آن به عنوان عمل گروهی، پیشینه­ای به درازای زندگی بشر و سابقه­ی طولانی در حیات اجتماعی و فرهنگی مردم ایران دارد و با مفاهیمی چون تعاون،هم­کاری ویاری­گری مرتبط است.این مقاله با رویکرد جامعه­شناختی به بررسی امثال داستان­نامه می­پردازد و در آن مشارکت به عنوان یکی از مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی در داستان­نامه­ی بهمنیاری مورد کاوش قرار می­گیرد. ضرب المثل­ها به عنوان صدای درونی هر ملتی انعکاس دهنده­ی پنهان­ترین زوایای زندگی مردم و هم­چنین منبع درخوری برای پژوهش­های مردم­شناسی، جامعه­شناسی و روان­شناسی به­شمار می­آیند.تحقیق و پژوهش مشارکت در ضرب­المثل­ها به عنوان بخشی از فرهنگ عامه می­تواند ما را از میزان انعکاس ابعاد مشارکت در جوامع سنتی آگاه کند و هم­چنین در تسهیل کنش­هایهدف­مند در جامعه­ی امروز نیز نتایج پرثمری برجای گذارد. بررسی 6016 مثل در کتاب داستان­نامه­ی بهمنیاری نشان می­دهد که از میان مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی، مشارکت اجتماعی یکی از پر تراکم­ترین زبان­زدهای اجتماعی واخلاقی مردم در جوامع سنتی محسوب می­شده­است.مشارکت پس از اعتماد دومین مؤلفه­ای است که در داستان­نامه تکرار شده­است و با شاخص­های مشارکت دوسویه (هم­یاری)، مشارکت برون سویه (دگریاری)، مشارکت اجباری، مشارکت مبتنی بر تقسیم کار، مشارکت ابزاری ومشارکت مشورتی تقسیم بندی شده­است. دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که در میان انواع مشارکت، مشارکت برون سویه (دگریاری) بالاترین بسامد را به خود اختصاص داده است.

در این مقاله تلاش شده است در گام نخست با بررسی تعاریف مختلف ارائه شده از مفهوم توسعه­ی اجتماعی و تحلیل این تعاریف، ضمن شناسایی ابعاد مختلف این مفهوم تعریفی جامع از آن ارائه شود و در گام بعد تلاش شد با شناسایی و بررسی شاخص‌های متعددی که برای سنجش این مفهوم از سوی سازمان‌های مختلف ارائه شده است، جامع‌ترین شاخص موجود در زمینه­ی توسعه­ی اجتماعی که ابعاد بیش­تری از این مفهوم پیچیده را مورد سنجش قرار می­دهد، شناسایی گردد. در بخش سوم با توجه به شاخص انتخابی، ضمن ارائه شدن گزارشی از وضعیت کنونی توسعه­ی اجتماعی در ایران، وضعیت رتبه‌ای این کشور با سایر کشورهای جهان مقایسه شده است. با توجه به نتایج حاصل، وضعیت کنونی توسعه­ی اجتماعی در ایران، در مقایسه با سایر کشورهای جهان و کشورهای 16 گانه­ی منطقه از وضعیت چندان مناسبی برخوردار نیست و نیازمند تأمّلی جدّی پیرامون چرایی این امر و چگونگی بهبود و تغییر آن است.

هدف از این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت اجتماعی سالمندان است.روش تحقیق حاضر روش پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات درآن پرسش­نامه است. پرسش­نامه شامل 3 بخش اطلاعات فردی، حمایت اجتماعی و سلامت اجتماعی است که با پرسش­نامه ­های سلامت اجتماعی کییز و حمایت اجتماعی فیلیپس مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از روش نمونه ­گیری تصادفی طبقه ای از میان تمامی سالمندان شهر بابل، تعداد 374نفر به­عنوان نمونه ­ی آماری انتخاب شدند.

یافته ­ها نشان می­دهد که میان حمایت اجتماعی (حمایت دوستان، خانواده و سایرین) و سلامت اجتماعی رابطه­ی معنی­داری وجود دارد. در میان انواع حمایت اجتماعی، حمایت خانواده بیش­ترین تأثیر را بر سلامت اجتماعی سالمندان و از میان متغیّرهای زمینه­ای سن، جنسیت، وضعیت تأهل و وضعیت اشتغال رابطه معنی­داری با سلامت اجتماعی سالمندان دارد.  قابل ذکر است که میان متغیّر تحصیلات و درآمد با سلامت اجتماعی رابطه­ ی معکوس وجود دارد.

امروزه همراه با رشد و توسعه­ی صنایع و واحدهای تجاری مختلف، عواقب و تأثیرات فعالیت­های آن­ها بر جامعه و عدم ارائه­ی گزارشگری اجتماعی، میان انتظارات واحدهای اقتصادی و انتظارات جامعه شکاف پدید آورده است.مقاله­ ی حاضر، مؤلفه­ ها و شاخص­های افشای بعد اجتماعی مسؤولیت شرکت­ها را با رویکرد توسعه­ی پایدار و با استفاده از روش­های پرسش­نامه و تحلیل مدل مسیردر یک چارچوب جامع ارائه و مورد تحلیل قرار داده است. هم­چنین، وضعیت موجود آن و سطح افشای بعد اجتماعی در شرکت­ها از طریق تحلیل محتوا گزارش­های هیأت مدیره­ی شرکت­های ایرانی تعیین گردیده است.

نتایج تحلیل مسیر و شاخص­های مطلوب برازش مدل ساختاری، بیان­کننده­ی معناداری و تبیین و توجیه مناسب کلیه­ی مؤلفه ­ها برای افشای بعد اجتماعی مسؤولیت شرکت­هاست. یافته ­ها بیان­کننده­ی این است که مهم­ترین مؤلفه­ های بعد اجتماعی از نظر انتظارات ذی­نفعان عبارتند از اخلاق کسب و کار، فساد و رشوه­خواری و مشارکت در توسعه­ی جامعه و هم­چنین بیش­ترین افشای اجتماعی در وضعیت موجود گزارش­های شرکت­ها عبارتند از: مؤلفه­ های کار و کارکنان، مشتریان و مصرف­کنندگان. در مجموع، سطح پایین افشای بعد اجتماعی در شرکت­های ایرانی نشان دهنده­ی شکاف بالای وضعیت موجود از انتظارات جامعه است و مستلزم وجود مقررات، الزامات و استانداردهای مناسب در حوزه­ی گزارشگری و افشای شرکت­ها برای پاسخگویی به انتظارات ذی­نفعان و جامعه است.