:: دوره 6، شماره 1 - ( 5-1396 ) ::
جلد 6 شماره 1 صفحات 54-35 برگشت به فهرست نسخه ها
عصر مشروطه و زمینه های سیاسی و اجتماعی تقابل اندیشه شریعتمداران مشروطه خواه و مشروعه خواه
احمد رضایی، سید مهدی محسنی شاهاندشتی
دانشگاه مازندران
چکیده:   (9032 مشاهده)

سوال اصلی این مقاله آن است که چگونه مبانی مدرن و غربی مشروطه خواهی مورد قبول بخشی از شریعتمداران قرار گرفت و علل و دلایل تقابل آنان و شریعتمداران مشروعه خواه چه بود. اصلی ترین فرضیه این پژوهش آن است که تکیه هر دو دسته بر متن و روایاتی مشابه بود. مَشروعه خواهان همچنان به مبانی و تفاسیری تکیه داشتند که وجود  شاه هر چند فاسد و مستبد را برای حفظ امنیت جامعه ضروری می دید. در مقابل مشروطه خواهان با خوانشی متفاوت نه تنها خواهان تحدید اختیارات ساختار استبداد و ارتجاع می شوند، بلکه خواستار تغییراتی ژرف در جامعه میگردند

بررسی متون تاریخی دو طیف شریعتمداران نشان می دهد که چگونه مشروطه خواهان با تمسک به این باور و اعتقادات مذهبی، نه تنها از وجود شاهان فاسد و بی کفایت حمایت می کنند، بلکه با ورود علوم جدید، نظام پارلمانی و...مخالفت می ورزند، در مقابل شریعتمداران مشروطه خواه با خوانشی دیگر از مفاهیم مذهبی نه تنها گریبان ساختار استبدادی را می گیرند، بلکه خواستار ورود و گسترش علوم جدید، برقراری مجلس مشروطه و حتی بسط و گسترش مفاهیمی چون آزادی و تساوی حقوق می گردند.

واژه‌های کلیدی: عصر مشروطه، مشروطه خواهی، شریعتمداران مشروعه خواه، شریعتمداران مشروطه خواه، تفسیر و تفهم عصری
متن کامل [PDF 383 kb]   (4474 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/9/22 | پذیرش: 1396/12/20 | انتشار: 1396/12/20
فهرست منابع
1. آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران مابین دو انقلاب ، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی
2. آدمیت، فریدون ( 1364 )، ایدئولوژی نهضت مشروطه، چاپ دوم، سوئد: کانون کتاب ایران
3. اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان (1362)، چهل سال تاریخ ایران ( در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه)، به کوشش ایرج افشار، جلد دوم، چاپ دوم تهران: انتشارات اساطیر
4. آجودانی، ماشاءالله (1385)مشروطه ایرانی ، چاپ دوم، تهران، نشر اختران
5. الگار، حامد(1356) دین و دولت در ایران نقش علما در دوره قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: انتشارات توس
6. آوری، پیتر ( 1373 )، تاریخ معاصر ایران - از تاسیس تا انقراض قاجاریه، ترجمه محمد رفیعی مهر آبادی، تهران: انتشارات عطایی
7. براون، ادوارد (بی تا )، انقلاب ایران، ترجمه احمد پژوه، تهران: کانون معرفت تهران
8. بنتون، تد، کرایب یان(1389)، فلسفه علوم اجتماعی بنیادهای فلسفی علوم اجتماعی، چاپ سوم، تهران: انتشارات آگاه
9. تیموری ، ابراهیم ( 1332 )، عصر بی خبری یا تاریخ واگذاری امتیازات در عصر قاجار ، تهران : نشر اقبال
10. پزشکزاد، ایرج ( 1385 )، مروری بر انقلاب مشروطیت ایران، فرانکفورت: نشر البرز
11. زرگری نژاد، عبدالحسین(1377)، رسائل مشروطیت(18رساله و لایحه در مورد مشروطیت)، چاپ دوم، تهران، انتشارات کویر
12. رائین، اسماعیل )1300 )انجمنهای سرّی در عصر مشروطیت، تهران: جاویدان.
13. دولت آبادی، یحیی ( 1362 )، حیات یحیی، دوره سه جلدی، تهران: انتشارات فردوسی
14. سیف ، احمد ( 1380 ) ؛ استبداد ، مسله مالکیت و انباشت سرمایه در ایران ، تهران ، نشر رسانش
15. طباطبایی، سید جواد ( 1389 )، زوال اندیشه سیاسی در ایران (گفتاری در مبانی نظری انحطاط در ایران) ، چاپ نهم ، تهران: انتشارات کویر
16. _____________ (1386)، نظریه حکومت قانون در ایران، تبریز: انتشارات ستوده
17. فوران، جان (1390)، مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه احمد تدین، چاپ سیزدهم، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا
18. فیرحی، داوود (1388)، قدرت دانش و مشروعیت در اسلام، چاپ هشتم، تهران: نشر نی
19. کسروی، احمد ( 1363 )، تاریخ مشروطه ایران، دوره دو جلدی، تهران: انتشارات امیر کبیر
20. کشاورزی، بهزاد ( 1379 )، تشیع و قدرت در ایران، پاریس: انتشارات خاوران
21. کرمانی، ناظم الاسلام (1376)، تاریخ بیداری ایرانیان، باهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، چاپ پنجم ، تهران: نشر پیکان
22. کرمانی، احمد مجدالاسلام ( بی تا )،تاریخ انحطاط مجلس ( فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران)، اصفهان : انتشارات دانشگاه اصفهان
23. کدیور، محسن ( 1387)،نظریه های دولت در فقه شیعی، چاپ هفتم، تهران: نشر نی
24. ــــــــــــــــ (1387)، سیاست نامه خراسانی قطعات سیاسی در آثار آخوند محمدکاظم خراسانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات کویر
25. معیرالممالک،دوستعلی (1361)، یادداشت هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، تهران: نشر تاریخ ایران
26. ملک زاده، مهدی ( 1358 )، تاریخ انقلاب مشروطه، دوره پنج جلدی، چاپ چهارم، تهران : انتشارات علمی
27. مستوفی، عبدالله ( 1384 )، شرح زندگانی من ( تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجار)، تهران: نشر زوار
28. میلانی، عباس(1382)، تجدد و تجدد ستیزی در ایران: مجموعه مقالات، تهران: انتشارات اختران
29. نائینی، محمد حسین(1388)، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و تحقیق سید جواد ورعی، قم: موسسه بوستان کتاب، اصفهان: انتشارات دیجیتال قائمیه
30. نجم آبادی، هادی (0 138 )، تحریر العقلا، به کوشش سیف الدین نجم آبادی، هامبورگ: کتاب سرای هامبورگ
31. نجفی، قوچانی ( 1375 )، سیاحت شرق، قم: انتشارات حدیث
32. نوایی، عبدالحسین ( 1353 )، دولت های ایران:از آغاز مشروطیت تا اولتیماتوم، تهران: انتشارات بابک
33. وبر، ماکس (1388)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری، ترجمه عبدالمعبود انصاری، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت
34. ـــــــــــ (1389)، دین قدرت جامعه، ترجمه احمد تدین، چاپ چهارم، تهران: انتشارات هرمس
35. هدایت، مهدیقلی (بی تا)، خاطرات و خطرات، تهران، نشر چاپی زوار، اصفهان، نشر الکترونیک قائمیه
36. همیلتون، ملکم (1389)، جامعه شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران: نشر نی
37. .فیرحی، داود )1311 )فقه و سیاست در ایران معاصر )فقه سیاسی و فقه مشروطه(، جلد 1 ، تهران: نی.
38. محبوبی اردکانی، حسین )1331« )تعلیقات«، چهل سال تاریخ ایران در دورهی پادشاهی ناصرالدین شاه، محمّدحسن خان اعتمادالسلطنه، به کوشش ایرج افشار، جلد 1 ،تهران: اساطیر.
39. .مجداالسالم کرمانی، احمد )بیتا( تاریخ انحطاط مجلس: فصلی از تاریخ انقالب مشروطیّت ایران، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
40. هاتفی، رحمان )1300 )انقالب ناتمام، زمینههای سیاسی و اقتصادی مشروطهی ایران، تهران: جاویدان.
41. .تنکابنی، میرزا محمّد )1311 )قصص العلماء، تهران: انتشارات علمیه اسالمیه


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 6، شماره 1 - ( 5-1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها