چکیده:

امروزه نقش تلویزیون به عنوان فراگیرترین رسانه ملی، در ارتقای هویت‌های فرهنگی جامعه و به ویژه در افزایش هویت دینی شهروندان مورد توجه صاحب‌نظران قرار گرفته است. در این ارتباط، بسیاری از اندیشمندان علوم ارتباطات و صاحب‌نظران علوم دینی بر نقش تلویزیون در نشر، اشاعه و تعمیق فرهنگ و هویت دینی تأکید داشته‌اند. به طور کلی، هدف رسانه دینی و برنامه‌های دینی تلویزیون، آگاهی‌بخشی مبانی دینی به شهروندان با استفاده از روش­های اطلاع‌رسانی و تبلیغ به منظور ارتقای هویت دینی می‌باشد. بر این مبنا، تلویزیون جمهوری اسلامی ایران با هدف تعمیق و ارتقای معرفت دینی شهروندان، خود را یکی از پایگاه دینی تعریف کرده و رسالت تبلیغی خویش را بر آن استوار نموده است. با توجه به موارد فوق، هدف اساسی این مقاله، بررسی رابطه بین برنامه‌های دینی تلویزیون و هویت دینی شهروندان در جامعه‌ی آماری مورد مطالعه می‌باشد. این پژوهش از نوع مطالعه پیمایشی بوده و داده‌های تحقیق با استفاده از تکنیک پرسش‌نامه توأم با مصاحبه، جمع‌آوری گردیده است. میزان هویت دینی به عنوان متغیر وابسته تحقیق با استفاده از مدل دین‌داری گلارک و استارک در پنج بعد اعتقادی، مناسکی، عاطفی، شناختی و پیامدی با استفاده از 47 گویه در قالب طیف لیکرت سنجیده شده است. اعتبار و روایی مقیاس هویت دینی با توجه به نتایج آزمون آلفای کرونباخ (93/0a₌)مورد تأیید قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق، کلیه‌ی شهروندان واقع در سنین 15 تا 65 سال شهر اصفهان در سال 1390 می‌باشد. با استفاده از فرمول نمونه­گیری کوکران، تعداد 420 نفر به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای تصادفی، انتخاب و بررسی شده‌اند. یافته‌های تحقیق، همبستگی بین متغیر برنامه‌های دینی تلویزیون و میزان هویت دینی شهروندان را نشان می‌دهد. نتایج فعالیت آماری مربوط با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، همبستگی بین متغیرهای میزان مشاهده انواع برنامه‌های دینی تلویزیون و نوع نگرش به برنامه‌های دینی تلویزیون با میزان هویت دینی (608/0 و 674/0r=) در سطح اطمینان 99 درصد را مورد تأیید قرار می‌دهد. هم‌چنین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه، اثرات متغیرهای فوق بر میزان هویت دینی را به ترتیب با 46 و 39 درصد نشان داده است.

سنجش نیازهای فرهنگی به­عنوان گامی اساسی در جهت برنامه­ریزی توسعه­ی فرهنگی، تحقق عدالت و بهبود روابط اجتماعی به­شمار می­آید.دراین زمینه،روش مطالعه­ی حاضر، پیمایشی است و برای جمع­آوری اطلاعات از پرسش­نامه استفاده شده است.جامعه­ی آماری آن،کلیه­ی شهروندان بالای 15 سال شهرستان کاشان است که میزان حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران تعداد 720 نفر تعیین شده است.

نیازهای مورد بررسی به چهار دسته نیازهای فرهنگی- اجتماعی، علمی- آموزشی، دینی و تفریحی- هنری تقسیم شده­است.به­طوری­که نیازهای فرهنگی–اجتماعی با میانگین 11/37 دارای بیش­ترین مقدار ونیازهای دینی– مذهبی با میانگین 01/15 دارای کم­ترین مقدار است وسایر نیازها درمیان آن­ها قراردارند. میانگین نیازهای فرهنگی–اجتماعی، علمی- آموزشی ودینی زنان بیش­تر از مردان است. اما در بخش نیازهای هنری– تفریحی تفاوتی مشاهده نمی­شود. میانگین نیازهای فرهنگی– اجتماعی و هنری– تفریحی افراد ساکن در روستا بیش­تر از ساکنان شهر است و درسایر نیازها تفاوتی مشاهده نمی شود.اگرچه میان تحصیلات ونیازهای دینی و هنری- تفریحی رابطه مشاهده نمی شود اماتحصیلات بانیازهای فرهنگی- اجتماعی وهم­چنین نیازهای علمی– آموزشی دارای رابطه­ای معکوس است.ودرنهایت با افزایش سن فقط نیازهای           هنری– تفریحی افزایش می­یابد ومیان سن وسایر نیازها رابطه وجود ندارد. هم­چنین دراولویت بندی الگوهای مورد بررسی، ازنظرپاسخ­گویان خانواده دارای اولویت اول، دوستان، معلمین،استادان، روحانیون وشخصیت­های اسلامی در اولویت دوم وسایر شخصیت­ها(هنری،ورزشی،سیاسی،هنرپیشه­ها وورزشکاران خارجی،همکلاسی­ها و... )در اولویت سوم قراردارند.

امروزه مشارکت یکی از عناصر مهم توسعه‌ی پایدار به شمار می‌رود و مدیران و برنامه ریزان توانمند شهری، همواره سعی می‌کنند تا با جلب مشارکت مردمی‌ به اهداف خود در زمینه‌ی اجرای طرح­ها و  برنامه­ها به بهترین نحو، نائل آیند. در این راستا، مقاله‌ی حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مردم در امور خیریه به ویژه وقف پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش، روش پیمایشی بوده و حجم نمونه 263 نفر از شهروندان کاشانی34 سال به بالا را شامل می شود که به شیوه‌ی نمونه گیری سهمیه‌ای در ناحیه‌های تعیین شده، مورد بررسی قرار گرفته اند. ابزار سنجش پرسش‌نامه بوده و برای اخذ روایی، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته‌های پژوهش رابطه‌ی معنادار و مستقیم بین متغیّرهای دین‌داری، عدالت‌خواهی، انسجام اجتماعی، اعتماد‌اجتماعی، تعلق و تعهد اجتماعی با مشارکت در امور خیریه و وقف را نشان داده‌اند. به این معنی که هر چه آن عوامل در بین مردم قوی تر باشند، مشارکت مردم در نیکوکاری و به طور خاص وقف نیز بیش‌تر می‌شود. هم چنین ضرایب رگرسیون چند متغیّره نشان می‌دهد که از میان عوامل شناخته شده، عامل‌معنوی باضریب بتای(273/0)، روحیه عدالت‌خواهی با ضریب بتای(291/0) و انسجام‌اجتماعی با ضریب بتای(176/0)، 35 درصد از واریانس نیکوکاری را تبیین می‌کنند؛ به طوری‌که متغیّر عدالت خواهی، بیش‌ترین نقش را در تبیین نیکوکاری دارد.  

امروزه مباحث اخلاق علم و پایبندی به هنجارهای علمی به عنوان مهم­ترین رکن جامعه­پذیری دانشگاهی مورد توجه اندیشمندان و صاحب­نظران قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اخلاق و هنجارهای علمی در جامعه دانشگاهی، در این مطالعه به بررسی عوامل مؤثر بر میزان پایبندی به هنجارهای علم پرداخته شده است. این پژوهش از نوع  پیمایش بوده و داده­های تحقیق با استفاده از تکنیک پرسشنامه جمع­آوری گردیده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه کاشان می­باشد که بر اساس طبقه­بندی بیگلان 141 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و به روش تصادفی انتخاب و بررسی شده­اند.

بر اساس یافته­های پژوهش،  انگیزش و انرژی عاطفی با 49 درصد اثرگذاری کل در رتبه اول، ساختار گروه آموزشی با43 درصد اثر غیرمستقیم در رتبه دوم، جو گروه آموزشی با 40 درصد اثرگذاری غیرمستقیم در رتبه سوم و متغیرهای ارتباطات و تعاملات علمی، هنجارمندی گروه و نگرش به استاد راهنما به ترتیب با 10، 3 و 2 درصد اثرگذاری در رتبه­های بعدی قرار دارند. بر اساس مدل مفهومی پژوهش تنها متغیر انگیزش و انرژی عاطفی به صورت مستقیم بر پایبندی به اخلاق علم با حجم اثر (0.325=F² ) اثرگذار می­باشد.